មានទម្លាប់សាមញ្ញមួយចំនួនដែលអ្នកគួរដឹង ហើយប្រសិនបើអនុវត្តជាប់លាប់ អាចនឹងកាត់បន្ថយហានិភ័យនៅលើប្រព័ន្ធឌីជីថល។
ទម្លាប់ល្អទាំង ៥ ដែលអ្នកគួរអនុវត្តមានដូចខាងក្រោម៖
១- ត្រូវមានទម្លាប់ប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច
ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច នៅពេលដែលទទួលបានអ៊ីមែលមានឯកសារភ្ជាប់ ឬតំណភ្ជាប់។ ទោះបីជាអ្នកផ្ញើជាមនុស្សដែលអ្នកស្គាល់ក៏ដោយ ត្រូវពិនិត្យមើលម្ដងហើយម្ដងទៀត មុនពេលចុចលើឯកសារ ឬតំណភ្ជាប់ដែលផ្ញើមក។ ការក្លែងបន្លំធ្វើជាមិត្តភ័ក្ដិ គឺជាវិធីសាស្ត្រដ៏មានអានុភាពដែលពួកអ្នកធ្វើកូដព្យាបាទ (Hacker) ប្រើដើម្បីចម្លងមេរោគទៅក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នក។
៣០% នៃសារបន្លំ ត្រូវបានបើកដោយអ្នកទទួលដែលជនទុច្ចរិតបានដៅ ហើយ ១២% នៃអ្នកប្រើប្រាស់ទាំងនោះចុចលើឯកសារភ្ជាប់ ឬតំណភ្ជាប់ដែលមានផ្ទុកកូដព្យាបាទ។
២- បញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណអ្នកស្នើសុំព័ត៌មានឯកជនរបស់អ្នក
ទន្ទេញពាក្យថា «កុំជឿអ្នកណាទាំងអស់» នៅពេលដែលអ្នកស្ថិតក្នុងពិភពឌីជីថល។ បញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណអ្នកស្នើសុំព័ត៌មានឯកជនរបស់អ្នក។ ទោះបីគេជាមនុស្សដែលអ្នកស្គាល់ក៏ដោយ សូមបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណរបស់គេឱ្យបានច្បាស់លាស់សិន មុនផ្តល់ឱ្យគេនូវព័ត៌មានឯកជនរបស់អ្នក។
៣- ការពារពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកឱ្យបានល្អ
កុំប្រាប់ពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកទៅអ្នកដទៃ ហើយប្រើពាក្យសម្ងាត់វែង រឹងមាំល្អ និងបើកមុខងារផ្ទៀងផ្ទាត់ពីរកត្តា។ ពាក្យសម្ងាត់សុវត្ថិភាព គឺជាគន្លឹះក្នុងការរក្សាគណនី ទិន្នន័យ និងព័ត៌មានរបស់អ្នកឱ្យមានសុវត្ថិភាព។ ប្រសិនបើអ៊ីនធឺណិតជាទ្វារ ហើយពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នក គឺជាកូនសោ នោះអ្នកនឹងមិនទុកឱ្យទ្វាររបស់អ្នកចោលដោយមិនចាក់សោនោះទេ។ ដូច្នេះកុំទុកគណនី ឬទិន្នន័យរបស់អ្នកចោលដោយមិនបានការពារត្រឹមត្រូវ។ ពាក្យសម្ងាត់ដែលមានសុវត្ថិភាព គួរតែមានធាតុផ្សំដូចខាងក្រោម៖
- វែង – យ៉ាងហោចណាស់មាន ១៤ខ្ទង់។
- មានភាពស្មុគស្មាញ – ប្រើតួអក្សរផ្សេងៗគ្នាសម្រាប់បង្កើតពាក្យសម្ងាត់សុវត្ថិភាព ដោយមានអក្សរតូច និងអក្សរធំ លេខ និងតួអក្សរពិសេស (ឧ៖ #@&)។
- ប្លែក – ជ្រើសរើសពាក្យសម្ងាត់ដែលអ្នកមិនធ្លាប់ប្រើ ប៉ុន្តែវាងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកក្នុងការចងចាំ។
- សម្ងាត់ – កុំប្រាប់ពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកដល់អ្នកដទៃ ហើយកុំសរសេរវានៅកន្លែងដែលងាយស្រួលចូលមើល ដូចជាកម្មវិធី Note ជាដើម។
៤- ការពារឧបករណ៍របស់អ្នក
សូមមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់កុំទុករបស់របរអ្នកដោយមិនមានការប្រុងប្រយ័ត្ននៅទីសាធារណៈ។ នៅក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នក គឺមានរក្សាទុកព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន និងអាជីវកម្មផ្សេងៗ។ ប្រសិនបើឧបករណ៍ទាំងនោះបាត់ ឬត្រូវបានគេលួច អ្នកក៏បាត់បង់ព័ត៌មាននេះផងដែរ។ ក្នុងករណីដែលអ្នកមិនមានការបម្រុងទុករូបថត ទំនាក់ទំនង សារ SMSes ឯកសាររបស់អ្នកនឹងបាត់ទៅជារៀងរហូត ហើយប្រសិនបើឧបករណ៍របស់អ្នកមិនមានបើកមុខងារការពារសុវត្ថិភាពត្រឹមត្រូវនោះទេ ចោរអាចចូលមើល ឬលួច។
អ្វីដែលអ្នកគួរចងចាំ៖
- កុំទុកឧបករណ៍របស់អ្នកចោលដោយគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់។ ទុកវាជាមួយអ្នកគ្រប់ពេល ហើយបើកមុខងារចាក់សោអេក្រង់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។
- ត្រួតពិនិត្យឲ្យបានត្រឹមត្រូវថា អ្នកមិនបានភ្លេចអ្វីពេលចាកចេញពីយន្តហោះ រថភ្លើង ឬភោជនីយដ្ឋាន។
- ដាក់ឧបករណ៍សំខាន់នៅក្នុងកាបូបដែលយកតាមខ្លួនឡើងយន្តហោះ។
- ធ្វើកូដនីយកម្មលើឧបករណ៍របស់អ្នក ទាំងផ្ទាល់ខ្លួន និងសម្រាប់អាជីវកម្ម។
- សម្អាតឧបករណ៍របស់អ្នកឱ្យបានទៀងទាត់ ដើម្បីធានាថាអ្នកធ្វើដំណើរជាមួយទិន្នន័យដែលចាំបាច់ជាអប្បបរមាប៉ុណ្ណោះ។
- រាយការណ៍ភ្លាមៗអំពីឧបករណ៍ ឬឯកសារដែលបានបាត់ ទៅកាន់មនុស្សចាំបាច់ ដូចជាអ្នកគ្រប់គ្រងផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យា។
៥. ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការទូរសព្ទ (OS) កម្មវិធីទូរសព្ទ (Apps) និងកម្មវិធីរុករក (Browsers) របស់អ្នក
ហេតុផលដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងការធ្វើបច្ចុបន្បភាពកម្មវិធីរុករករបស់អ្នក គឺដើម្បីរក្សាឧបករណ៍របស់អ្នកឱ្យមានសុវត្ថិភាព និងការពារពីការលួចអត្តសញ្ញាណ ការវាយប្រហារដោយបន្លំ មេរោគ trojans, Spyware, Adware និងប្រភេទមេរោគផ្សេងៗទៀត។ ការអាប់ដេតកម្មវិធីរុករកតាមអ៊ីនធឺណិតជាច្រើន ត្រូវបានចេញដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហាទាំងនេះ។
បើកមុខងារធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពស្វ័យប្រវត្តិ ហើយ Restart ឧបករណ៍របស់អ្នក ដើម្បីធានាថាការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពទទួលបានជោគជ័យ៕
